ULAŞLILARIN İSKÂNI
Yörük-Türkmen taifesinin Beğdili Boyundan Ulaş, Ulaşlı (Ulaşlu), Ulaşfakih, Ulaşlar aşireti: Adana, Tarsus, Maraş, Halep (Suriye), Karahisâr-ı Şarkî (Şarkikarahisar/Sivas) ve Rakka (Suriye) Sancakları ile Yeni İl Kazası (Sivas), Karahisâr-ı Şarkî Sancağı’na bağlı Ordu Kazası, Maraş Eyaleti Zülkadiriye (Kadirli) Kazası, Hahsâ-i İstanbul Sancağı’na bağlı Çatalca Kazası, Diyarbekir Eyaleti Yalakâbâd Kazası, Rakka Eyaletine bağlı Rumkale (Halfeti) Kazası’na yerleşti. [1]
16. yüzyılda Dulkadırlı elinin Anamaslı (Karacalı) boyuna bağlı bir cemaat olan Ulaşlılar, 17. yüzyılda Çalışlı, Devlü, Kebelü, Döngelelü gibi Dulkadırlı oymakları ile birlikte Kurt-Kulağı ile Burnaz köprüsü arasında yaşıyordu.
Cevdet Paşa’nın kitabında, 1833’de Mısır kuvvetleri Çukurova’yı alınca Mısır Valisi Kavalı Mehmet Ali Paşa oğlu İbrahim Paşa’ya “Oğlum İbrahim dağlar ile ovaların ahvalini farkı temyiz et. Dağlıları nazarı emniyette tut.” Dediği belirtilerek, bu öğütte Ulaşlı’nın ne kadar tekin ve dövüşçü olduğu vurgulanmaktadır.
Cevdet Paşa’nın “Tezkirat” kitabına göre, 19. yüzyılda Gâvur dağlarında başıbozuk vaziyette yaşıyan ve devletin buyruğuna uymayan Ulaşlı aşireti: Alibekiroğulları, Karayiğitlioğulları, Çentoğulları, Kaypakoğulları ile Kelemenoğulları oymak (ocak)’larından oluşmaktadır. Ulaşlı aşireti Bahçe, Osmaniye, Erzin, Dörtyol, Payas, Hassa ve İslâhiye ile çevrili dağlık bölgeyi yurt tutmuştu. Ulaşlı’nın en büyük oymağı olan Alibekiroğulları, merkezi Alibekirli nahiyesi olmak üzere, Büyük ve Küçük Küllü Köylerinde oturmaktaydı. Karayiğitoğulları’nın yurt yeri Yarpuz kasabası ve Bulanık (Bahçe) kazasıydı. Çentoğulları’nın yurt yeri ise Çendoğlu nahiyesiydi. Kaypakoğulları da Kaypak kasabasının dağlık kesiminde oturmaktaydı. Kelemenli Ulaşlısı ise Yarpuz kasabası ile Çerçili nahiyesinin yaşamaktaydı. Bu aşireten Kapulu cemaati ise Tiyek (Hassa) Nahiyesi’ne bağlıydı. Ulaşlılar, öteden beri 5 oymaktan hüküm sürüp yaşarken, Kelemenoğullarının örf ve adetleri çiğnemeleri nedeniyle, diğer Ulaşlı oymakları tarafından batırıldığı belirtilmektedir. Ocağı batırılan Kelemenloğullarının da Karayiğitoğlu ile Alibekiroğlu ve Centoğlu oymaklarına katıldıkları nakledilmektedir.
——————————————————————————–
[1] Cevdet Türkay, Oymak, Aşiret ve Cemaatler, s.746.
[2] Cevdet Paşa, Tezakir, Haz. Prof. Dr. Cavit Baysun, 3. Cilt, 27 nolu Tezkire, s.123, 126, 127, 128. İsmail Habip, Yurttan Yazılar, Cumhuriyet Matbaası, İstanbul 1949, s.79, 80. Yusuf Halaçoğlu, Fırka-i İslahiye ve Yapmış Olduğu İskan, s.2. Kaynak kişi Emekli Öğretmen Mehmet Karayiğit’den naklen Bekir Sami Beyazıt, a.g.e., s.26, 27, 215-221. Ulaşlı aşiretinin 5 oymak olduğu belirtilmektedir. İbrahim Emiroğlu, a.g.e., s.344. Ahmet Cevdet Paşa’nın “Maruzat” kitabından naklen Cezmi Yurtsever, Çukurova Türkmenleri, Çukurovalı Yayınları, Adana 2007, s.173. Ulaşlı aşiretinin “Çened, Kaypak, Karayiğit ve Alibekir” oğulları denilen 4 oymaktan oluştuğu, “hırsız, eşkıya, derebey, isyancı ve ihtilalci… ama Türk” oldukları belirtilmektedir. Cevdet Paşa, Tezakir, Tezakir, 3. Baskı, 1991, s.127’den naklen Dr. Hasan Ayparlar, Derviş Paşa İskânı, Color Ofset/İskenderun, Kırıkhan 2007, s.20. Kelemen ya da Kellemenoğuları’nı parantez içinde Kaypakoğulları şeklinde belirtmektedir
